M28 hauteskundeak: ez egokiak haurrentzat
Estatu mailan, boto-eskubiderik ez duten haur eta nerabeak 8 milioi dira guztira
Ikus-entzunezko materiala: begiratu hemen Barakaldo, Madril, Sevilla eta Leganeseko haurrek zer eskatzen duten: https://stces.me/3IAYEIf
Bilbo/Madril, 2023ko maiatzak 25a. Datorren igandean, zortzi milioi pertsona baino gehiagoko talde batek, ia 400 mila pertsona Euskadin, ez dute bozkatuko segurtasun osoz: estatuan bizi diren haurrak dira. Hala ere, hautestontzietan agertzen ez diren arren, Save the Childrenek berak identifikatu ditu gehien eragiten dieten edo gehien kezkatzen dituzten gaiak, 18 urtetik beherakoentzat oso egokia ez den hauteskunde-kanpaina honetan ia kanpoan egon direnak.
Izan ere, haurrei zuzenean eragiten dieten politiketako eskumen asko udalenak, aldundienak eta autonomia-erkidegoenak dira. Horiek dira hurrengo legegintzaldian haurrak izango dituen funtsezko 5 erronkak.
1. Lehenik eta behin, indarkeriaren kontra babestu
Haur bat indarkeriaren biktima izan denean, berandu iritsi dugizarteak. Barne Ministerioaren azken datuen arabera, 2021ean 55.000 salaketa baino gehiago aurkeztu ziren Espainian, haur edo nerabe bat biktima gisa zuten indarkeriazko delituengatik. Horietatik 8.317 salaketa sexu askatasunaren aurkako delituengatik egin ziren eta 7.508 salaketa familia barruko tratu txarren ondorioz.
Nola saihestu honaino iristea? Prebentzioaren bidez, ahal diren baliabide guztiak inbertituz indarkeria hori gerta ez dadin. Hala ere, berandu iritsi garenean, ahalik eta arretarik onena eskaini behar diogu biktima den haurrari, biktimaren suspertzea saihestuz eta ingurune seguru batean modu atseginean eginez
Horregatik, Save the Childrenek, Gizarte Eskubideen eta Agenda 2030 Ministerioarekin eta gobernu autonomikoekin, zehazki, Eusko Jaurlaritzarekin batera, Barnahus eredua sustatu du. Sexu-indarkeriaren biktima izan diren haurrei laguntzeko sistema bat da. Sistema horretan, haurren sexu-abusuko kasu batean esku hartzen duten zerbitzu guztiak etxe berean koordinatzen eta lan egiten da, biktimak baliabideak erabil ez ditzan eta bere historia leku bakoitzean errepika ez dezan. Etxe bat, polizia eta ospitaleetatik urrun, bere adinera egokitutako dekorazioarekin eta haur-indarkerian trebatutako eta espezializatutako profesionalekin.
Tarragonan 2020an lehen Barnahus ireki zenetik, hainbat autonomia-erkidego (Andaluzia, Kantabria, Valentziako Erkidegoa, Madrilgo Erkidegoa, Euskadi, Balear Uharteak eta Nafarroa) bide beretik doaz. Funtsezkoa da alderdi politikoek eredua bultzatzen jarraitzeko konpromisoa hartzea, datorren igandeko hauteskunde-emaitza edozein dela ere, eta dena ez dadila paper bustian geratu.
2. Osasun fisiko eta mental onarekin haztu
Itxaron-zerrendek, pediatra bakoitzeko haurren ratio altuek edo osasun publikoan osasun mentaleko profesionalak eskuratzeko baliabiderik ez izateak erakusten dute osasunerako eskubidea bezain funtsezkoa dela, batzuetan ahaztu egiten baita, baita neska-mutilentzat ere.
Gure Crecer saludable(mente) txostenaren arabera, txikiak dituzten familietan bizi diren haurrek errenta handiko etxeetan bizi direnek baino 4 aldiz probabilitate handiagoa dute buruko eta/edo jokabideko arazoak izateko
3. Etxe deitzen dioten leku seguru bat izan
2008az geroztik, 700.000 kaleratze inguru izan dira estatu mailan, eta Nazio Batuen datuen arabera, %70 eta %80 bitartean haurrak eta nerabeak dituzten familiei eragiten diete. Euskadin, Arabak du intzidentzia handiena, 1.000 etxebizitzako 1,4ko kaleratzeekin; ondoren, Bizkaia (1,1) eta Gipuzkoa (0,4) daude (CGPJ, 2021). Etxebizitza da haurrek seguruenik egon beharko luketen lekua, baina, askotan, egoera txarrek edo etxea uzteko mehatxuek bizileku ez deitzea eragiten dute.
Berriki onetsitako Etxebizitza Legeak aurrerapauso bat dakar, baina ez ditu behar adina babesten etxegabetzeetatik. Beraz, une egokia da autonomia-erkidegoek eta udalerriek etxebizitza-politikak abian jartzeko, gizarte-etxebizitza handitzeko formula eta aliantza eraginkor berrien bidez. Horretarako, baliabideak emango zaizkie udalei bitartekari izateko edo etxebizitza-laguntzak errazago eskuratzeko, zenbatekoak merkatuaren prezioari eta hazkuntzaren kostuari egokituz, guraso bakarreko familiei lehentasuna emanez, besteak beste, esan dugun bezala gure Hemen ez dago bizitzerik txostenean.
4. Egunean gutxienez otordu on bat bermatuta izan
Inflazioaren igoerarekin, produktu freskoak jatea ezinezkoa bihurtu da familia askorentzat. Elikadura osasungarria Haurren Eskubideen Hitzarmenean jasotako eskubideetako bat da, eta hori bermatzeko modu hoberik ez dago guztiontzako eskolako jantokiaren bidez baino.
Hala ere, baliabiderik gabeko milioi bat haur baino gehiago geratu dira Espainian jantokiko bekarik gabe. Ezinbestekoa da pobrezia-egoeran dagoen haur bakoitzari doako eskola-jantokiko plaza bat bermatzea, elikadura osasungarria ez ezik, hezkuntza-errefortzua eta eskolaz kanpoko aisialdia ere barne hartuko dituena, Europako beste herrialde batzuek egiten duten bezala. Horrela, egunean gutxienez otordu on bat izango dute. Agur dieta mediterraneoari txostenean defendatu genuen.
5. Hotz ala bero handirik egiten ez duen etxe batean bizi
Ez, neguan ur hotzarekin dutxatzea edo etxeko lanak berokia jantzita egitea ez litzateke normala izango. Eta orain, larrialdi klimatikoarekin, berrogei gradutik gorako zatiketak egiten ikasteak ere ez luke hala izan behar. Pobrezia energetikoa haurtzaroko pobrezia-modu gogorrenetako bat da, eta erabat eragiten dio haur eta nerabeen garapenari.
Etxean haurrak edo nerabeak dituzten EAEko familien % 6 ezin du tenperatura egokia izan. Datu hau Irlanda, Belgika, Danimarka, Austria edo Herbehereen atzetik da. Horrek arnas aparatuko eta bihotz-hodietako gaixotasunak eragin ditzake, baita haurren antsietate-, depresio- eta estres-sintomak ere (ECV, 2021).
Pobrezia-mota horri aurre egiteko, beharrezkoa da pobrezia-arriskuan edo gizarte-bazterketako arriskuan beren ardurapean seme-alabak dituzten familiei hornidura etetea debekatzeko edo energia-aholkularitzako bulegoak ezartzea udal-mailan.
Save the Childreni buruz
Mundu osoan haurren eskubideen aldeko borrokan lider lekua betetzen duen erakunde independentea da Save the Children. Duela 100 urte baino lehenagotik ari da lanean, haurrek bizirik jarrai dezaten, ikas dezaten eta babestuta bizi daitezen bermatzeko. Gaur egun, 120 herrialdetan baino gehiagotan ari da lanean, eta, Euskadin, duela 20 urte baino lehenagotik ari da, arlo politikoan eta sozialean jarduera ugari garatuz nahiz hezkuntzaren arloan babesa emanez eta aisialdiko jarduerak eskainiz, Bilbon, Barakaldon edo Gasteizen pobrezia edo bazterketa soziala jasateko arriskuan dauden 500 haurri baino gehiagori.
Estatuan, duela 30 urte baino lehenagotik ari da lanean, egoera ahulenetan dauden haurrei laguntzeko programetan, eta pobrezia-arriskuan edo gizartetik baztertuak izateko arriskuan dauden haurrekin batik bat. Espainian abian dituen programen bidez, arreta integrala eskaintzen zaie haurrei eta haien familiei, bizi duten egoera ekonomikoak edo gizarte-bazterketak ez diezaien eragotzi beren eskubideez gozatzea eta, aldi berean, beren gaitasunak ahalik eta gehien gara ditzaten.