Arauak haurrak eta nerabeak lehentasunezko kolektibo gisa sartzea aurrerapauso positiboa da, baina kanpoan geratzen dira muturreko egoeretarako funtsezko neurriak, hala nola haurrei eragiten dieten etxegabetzeak.
Madril/Bilbo, 2023ko apirilaren 26a – Etxebizitzarako eskubidearen aldeko Legea bihar Diputatuen Kongresuan bozkatzea aurreikusita dago, eta ez dio irmo heltzen haurrak etxegabetzeetatik babesteari.
2008az geroztik, 700.000 kaleratze inguru izan dira estatu mailan, eta Nazio Batuen datuen arabera, %70 eta %80 bitartean haurrak eta nerabeak dituzten familiei eragiten diete. Euskadin, Arabak du intzidentzia handiena, 1.000 etxebizitzako 1,4ko kaleratzeekin; ondoren, Bizkaia (1,1) eta Gipuzkoa (0,4) daude (CGPJ, 2021).
Etxebizitza hazkuntzaren espazio fisikoa da eta, beraz, haurren hazkuntza eta garapen fisiko, intelektual eta emozionalerako aukerak zehazten ditu. Horregatik, ezinbestekoa da adingabeen beharrak berariaz legean sartzea, Espainiako Konstituzioaren 47. artikulua, etxebizitzaren funtzio sozialari buruzkoa, betez. Hori dela eta, positiboa da haurrak eta nerabeak etxebizitza soziala eskuratzeko lehentasunezko kolektibo gisa hartzen dituzten zuzenketak bozkatzea, edo familia zaurgarriei etxeak birgaitzeko laguntzak ematea, energia-pobreziari estu lotutako gaia baita.
KALERATZEAK, BAZTERTZEKO MODURIK MUTURREKOENA
Hala ere, lege-proiektuak oraindik ez du funtsezko neurririk haurrak etxe-kaleratzeetatik babesteko, horiek baitira bizitegi-bazterkeriako modurik muturrekoena, eta ondorio konponezinak izan ditzakete haurtzaroan. Lege-proiektuaren arabera, gizarte-zerbitzuek etxetik kaleratu aurreko izapide gisa igortzen duten zaurgarritasun-txostena adingabeak etxean daudenean bakarrik borondatezkoa da. Save the Children-ek ‘Aquí no hay quien viva’ txostenean proposatzen duena da aurretiazko urrats hori nahitaezkoa izatea.
Kaleratze bat izan dezaketen etxeen zaurgarritasunaren balorazio hori bat dator epaitegien jurisprudentziarekin, eta bat dator kasu horietan haurrak babesten aitzindari diren zenbait lege autonomikorekin. Legearen tramitazio parlamentarioa barneratzen den fase erabakigarria aukera paregabea da funtsezko gai hori txertatzeko.
"Familiek Euskadin etxebizitza duin bat eskuratzeko dituzten zailtasunen azterketa"-n erakundeak proposatzen du haurrak dituzten etxeetan etxegabetzeen aurkako babesa indartzea eta txertatzea udal, foru eta autonomia erkidegoetako agenda estrategikoan, Haur Bermerako Estatuko Planean, etorkizuneko Haur Bermearen Euskal Estrategian eta Etxebizitzaren aldeko Itun Sozialean oinarrituta, haurrak dituzten etxeetan etxegabetzeen prebentziorako esperientziak indartuz, zabalduz eta beste maila batzuetara eramanez. Haurrek prozedura horien aurrean ahalik eta babes handiena izango dutela bermatu behar da, eta aldi baterako ostatu bat eskaini behar da berehala, baldin eta ez badute beste bizitoki egokirik eskuratzeko aukera.
Mugagabeko GIZARTE LAGUNTZAK EDO ETXEBIZITZAK automatizatZEKO, legetik kanpo
Era berean, arauak kanpoan uzten ditu gure herrialdean bizi den etxebizitza-krisiari aurre egiteko funtsezkoak diren beste gai batzuk, hala nola gizarte-etxebizitzak kalifikatzeko epea (legean jasotako 30 urteak ez dira nahikoak) mugagabe bihurtzea, edo egoera eta kolektibo jakin batzuetarako etxebizitzarako laguntzak eskuratzeko aukera automatizatzea (esaterako, IMVa jasotzen duten seme-alabak dituzten familiak edo beste errenta autonomiko batzuk, hala nola DBE). Autonomia-erkidegoetako administrazioek etxebizitzaren arloan egiten duten garapenean landu daitezkeen gaiak izan arren, familien gainkarga finantzarioa mugatzeko esparru-neurriak falta dira. Lotutako aurrekonturik ez egoteak ere zailtasunak sor ditzake legea benetan garatzeko orduan.