Save the Childrenek haurren eta nerabeen eskubideak eta ingurune digitalean duten babesa aztertzen dituen txostena aurkeztu du.
Erakundeak haurrak eta nerabeak Interneten eta teknologia berrien erabilera arduratsu eta seguruan heztearen alde egiten du, ingurune digitalean ahalik eta seguruen egon daitezen.
Euskadin %53,4k 10 urte bete aurretik erabiltzen dute Internet eta ia 3tik 1ek 11 urte bete ondoren.
Online indarkeriaren testigantza (bideoak eta argazkiak): https://bit.ly/4bHVY7u
Telebistarako baliabideak (Andrés Conde): https://bit.ly/4cvPxWh
Txostena: https://bit.ly/4bD45Sr
Bilbon, 2024ko uztailaren 11n. Save the Children erakundeak #DerechosSinConexión kanpainaren barruan, haurren eta nerabeen eskubideak eta horiek ingurune digitalean duten babesa aztertzen dituen txosten bat argitaratu du gaur. Txosten honen helburua da ingurune digitalarekin nola murgiltzen diren ulertzea, bai eta eremu horretan beren eskubide guztiak betetzen direla bermatzea ere, eta, aldi berean, edozein indarkeria motaren aurrean babestuta eta babestuta daudela bermatzea. Hala, haur eta nerabeek Internet eta sare sozialak nola, zergatik eta zertarako erabiltzen dituzten aztertzen du dokumentuak: ordu kopurua, eduki motak, nabigatzen ari direnean nola sentitzen diren eta ingurune digitalak planteatzen dituen arrisku eta erronkei aurre egiteko prest dauden.
Angelaren alabak indarkeria jasan zuen ingurune digitalean, bere baimenik gabe argazkiak argitaratzeko mehatxua egin zion gizon batek / Pablo Martí – Diodo Media.
Espainiako 14 eta 17 urte bitarteko 3.315 neraberi egin dizkiete inkestak, eta ikerketaren arabera, 10 nerabetik ia 9k egunean hainbat aldiz konektatzen dira Internetera edo etengabe konektatuta daude. Inkesta horietatik, 292 Euskadiko nerabeei egin zaie eta datuek erakutsi dute %53,4k 10 urte bete baino lehen erabiltzen dutela Internet, eta ia 3tik 1ek 11 urte bete ondoren.
Batez ere, sare sozialetan sartzeko (%80,5), komunikatzeko (%77) eta telesailak edo filmak ikusteko (%47,6) erabiltzen dute Internet. Neskek gehiago erabiltzen dute sarea informatzeko, erosteko, komunikatzeko, sare sozialetan sartzeko edo telesailak eta filmak ikusteko; haiek, berriz, eduki gehiago sortzen dituzte, eta helbururik gabe nabigatzen dute, nahiz eta alderik handiena online jokoetan dagoen: mutilen ia %62,4k erabiltzen dituzte; nesken artean, berriz, %8,8k.
“Haurtzaroak eta nerabezaroak, helduek bezala, ezin dute bereizi beren identitatea bizitza errealean eta Interneten eraikitzen dutenetik. Mundu digitalak haurren eskubideak gauzatzeko aukerak eskaintzen ditu, hala nola hezkuntzarako eskubidea, informatzeko eskubidea, adierazpen-askatasuna edo elkartzeko eskubidea. Hala ere, badakigu konektatuta daudenean ere arriskuak hartzen dituztela, eta, beraz, ezinbestekoa da problematika horri heltzea ikuspegi posible guztiak kontuan hartuta”, dio Andres Condek, Save the Childreneko zuzendariak.
Interneten haur eta nerabeen jarduerak mugatu edo kontrolatzeko etxean erabiltzeko arauak ezartzerakoan, %47,3k aitortu dute konexio orduak mugatuta dituztela; %34k, berriz, adierazi dute sarean dauden bitartean senideek aurre egin beharreko arriskuak azaldu dizkiotela.
Ingurune digitaleko arriskuak
Haurrek eta nerabeek Internet bidez aurre egin beharreko arriskuetako bat eduki erotiko eta pornografikoaren eraginpean egotea da: 10 nerabetik ia 4k eduki mota hori bilatu gabe aurkitu dute.
“Eduki horiekiko esposizioak oso ondorio negatiboak izan ditzake bere garapenean, emakumeen aurkako indarkeria erotizatu ere egiten duen eredu patriarkalean oinarritutako sexu harremanen pertzepzioa sortzen baitu haiengan. Ondorio horiek larriagotu egiten dira sexu-jokabide horiek beren topaketetara eramaten dituztenean, gure sexu-(des)informazio txostenean ikusi genuen bezala”, dio Condek.
Sarean aurre egin beharreko beste arrisku bat pertsona ezezagunekin harremanetan jartzea da. Hiru nerabetik bat ezezagunekin harremanetan jartzen da Internet bidez, eta ia %20k esan dute pertsona ezezagun batekin topo egingo luketela.
Online indarkeria
Txostenak, halaber, haurrek ingurune digitalean jasan ditzaketen indarkeria-mota ezberdinak jorratzen ditu, hala nola, sarearen bidez haurrei egindako sexu-abusua (grooming), ziberjazarpena edo genero-indarkeria Internetera eta sare sozialetara zabaltzen denean, eta haurrek eta nerabeek horren berri izatea.
Bost nerabetik hiruk ez dute uste baimenik gabe sexu izaerako argazkiak bidaltzea delitua denik edo izan behar duenik, edo ez dago ziur hala izan behar ote duen.
Era berean, %68k ez du uste edo ez daude ziur inoren bideoak edo argazkiak zabaltzea delitua denik bere aurka erabiltzeko. Gainera, hamar nerabetik hiruk ez lukete jakingo online indarkeria kasu bat nola salatu.
“Nahiz eta gehiengo batek jokabide batzuk delitu gisa identifikatzen dituen, kezkagarria da ehuneko esanguratsu batzuek ez identifikatzea, dela delituak ez direla uste dutelako, izan behar ez dutela uste dutelako, dela ez dakitelako. Indarkeriatik babesteko lehen urratsa hura identifikatzen jakitea da”, adierazi du zuzendariak.
#DerechosSinConexión kanpaina
Save the Children-ek #DerechosSinConexión kanpainaren barruan kaleratu du txosten hau, gizartea orokorrean kontzientziatzeko haurrak eta nerabeak Interneten ere garatzen direla, eta, beraz, leku segurua izan behar duela haientzat, haien eskubideak betetzen direla bermatuz.
Horretarako, erakundeak Haurrak eta Nerabeak Indarkeriatik Babesteko Lege Organikoak (LOPIVI) jasotzen dituen neurri guztiak aplikatzea eskatzen du, ingurune digitalean haurrei ingurune seguruak eskaintzeko eta, aldi berean, haien eskubide guztiak betetzen direla bermatzeko.
Save the Children erakundeak haurrak eta nerabeak Internet eta teknologia berriak modu arduratsu eta seguruan erabiltzen heztearen aldeko apustua egin du. Ezinbestekoa da tresnez hornitzea, ingurune digitalean familietatik eta eskolatik ahalik eta seguruenak egon daitezen, eta botere publikoek eman behar dizkiete behar dituzten tresnak eta prestakuntzak.
Save the Childrenek lehentasunezkotzat jotzen duen beste neurri bat indarkeria prebenitzeko eta Interneten eduki kaltegarrietara jotzeko mekanismo eraginkorrak ezartzea da. Ingurune digitalak ingurune segurua izan behar du haurrentzat eta nerabeentzat. Horregatik, Administrazioaren eta Interneteko plataformen arteko lankidetza beharrezkoa da, zerbitzu eta eduki digitaletara sartzeko gutxieneko adina eta datu pertsonalak partekatzeko baimena eraginkortasunez aplikatzeko, haurren eskubideak errespetatzen dituzten mekanismoen bidez, haien datuak babestuz eta irispidea izateko eskubidea duten zerbitzuetatik ez baztertuz.
Azkenik, erakundearentzat ezinbestekoa da hezkuntza afektibo-sexuala ezartzea, genero- eta aniztasun-berdintasunean, arautua, txikitatik hasita eta hezkuntza-etapa bakoitzari egokitua, haurrek txikitatik ikas dezaten harreman osasuntsuagoak eta berdinagoak izaten, baita ingurune digitalean ere.
“Haurrei etxetik ateratzea debekatzen ez diegun bezala, arriskuak daudelako, ezin diegu aitzakia horrekin Interneterako sarbidea debekatu. Sarean pixkanaka eta adin bakoitzari egokituta sartu behar da, pediatriako, zibersegurtasuneko eta osasun mentaleko gomendioei jarraituz. Helduok lagundu egin behar diegu haurrei erabilera horretan, beren burua babesten eta Interneten jokatzen erakutsi behar diegu, eta jarraibideak eman behar dizkiegu herritar digital errespetuzkoak eta babesleak izateko”, ondorioztatu du Condek.
Save the Childreni buruz
Save the Children mundu osoko haurren eskubideen defentsan liderra den erakunde independentea da. 100 urte baino gehiago daramatza lanean haur guztiak bizirik, ikasten eta babestuta daudela ziurtatzeko. Gaur egun, erakundeak 115 herrialde baino gehiagotan jarduten du, eta Euskadin duela 20 urtetik dago. Eragin politiko eta sozialeko jarduera handia egiten du, eta hezkuntza-laguntza eta aisialdiko eta denbora libreko jarduerak eskaintzen dizkie pobreziako edo gizarte-bazterketako arriskuan dauden 600 haur baino gehiagori Bilbon, Barakaldon eta Gasteizen. Duela gutxi, salerosketa detektatzeko eta prebenitzeko zentro bat ireki du Irunen.
Espainian 30 urte baino gehiago daramatza haur ahulenei arreta emateko programetan. Espainian dituzten programen bidez, arreta integrala ematen diete haurrei eta haien familiei, haurrek bizi duten egoera ekonomikoak edo gizarte-bazterketako egoerak ez diezaien eragotzi beren eskubideez erabat gozatzea eta ahalik eta gaitasun gehien lortzea.